CYRANO DE BERGERAC

Bilimkurgu eski bir yazın türüdür ama en önemlisi her geçen gün daha fazla keşfedilmesidir. Geçmişte unutulmuş veya başka bir kimliğe bürünmüş çok çarpıcı yazarlar bulunmaktadır ve bunların belki de en önemlisi saçma bir tiyatro oyununa kurban edilen ve aslında gerçekten yaşamış bir insan olan Cyrano de Bergerac Savinien 'in yazdığı kitaplar, bilim kurgunun mitolojik babası Jules Verne' nin çok ötelerindedir. Cyrano, Satürn ve Apollo roketlerini, radyo teybi hatta elektrik ambülünü öngörmüş yada henüz yaşanmamış geleceğe yolculuk yapmıştı.

GERÇEK CYRANO'NUN KİMLİĞİ

Jules Verne 'nin çok tanınmasına ve ileri görüşlülüğü dilerden düşmemesine karşılık ondan çok daha ötede olan fakat ne hikmetse unutulan bir yazar daha var; Cyrano de Bergerac Savinien Cyrano sadece unutulmakla kalmamış bıraktıkları yeterince değerlendirilmeyerek haksızlıkta yapılmıştır. Yurdumuz da Cyrano bazı sinema, tiyatro ve edebiyat meraklıları tarafından Fransız edebiyatçı Edmond Rostand'ın oyunu ile tanınır. Ayrıca Cyrano filmlerini biliriz bunların sonuncusunda günümüzün ünlü Fransız aktörü Gerard Depardieu Cyrano'yu oynamıştı. Sinemadaki Cyrano'lar Edmond Rostand'ın oyunu üzerine kurulmuşlardır. Genelde tümünde kullanılan sinema tekniği ve bazı kurgusal detay farkları dışında birbirinin aynıydı. Ve en kötüsü gerçek Cyrano'dan oldukça uzaktılar.Rostand'ın oyununda Cyrano, usta bir silahşor, son derece romantik bir aşık, bir ozan ve uzun burnundan dolayı aşağılık kompleksleri içinde kıvranan bir adamdı. Gerçek Cyrano'yu ele almadan önce Rostand'ın eserini özet olarak görelim. Önce düellocu sonra romantik bir aşık ve bir ozan olan Cyrano uzun burnundan dolayı kompleks duyan, yanında burnundan bahseden, hapşıran veya mendil çıkaran herkesi düelloya davet edip, yaralayan yada öldüren bir silahşordur. Burnundan dolayı, sevdiği kız olan Roxanne' a aşkını söyleyemez ve başka bir erkeğin onu elde etmesi için kendi şiirleri ile yardımcı olur. Buradaki tipleme sadece gururu için yaşamaya çalışan, komplekslerini bir türlü yatıştıramadığı için sevgilisine ölene kadar açılamayan, aptal aşık, serseri silahşor ve ozan tiplemesidir

GERÇEK CYRANO

Buna karşın gerçek Cyrano ise. 6 Mart 1619 'da Paris'te doğdu. 7 yaşına geldiği zaman eğitimi için bir köy rahibine verildi. Cyrano rahibin bütün derslerinden nefret etiği için hiç bir şey öğrenemedi. Bunun üzerine babası onu Paris'te bir koleje gönderdi. Cyrano Paris'te 1637yılına kadar başıboş bir serseri hayatı yaşadı. Durumu dostlarına korku veriyordu. Sonunda bir dostu onu kendisi ile birlikte Castelijsloux'a gitmeye razı etti. O dönemde insanların kendilerini saydırmak ve ün sağlamak için başvurdukları en kestirme yol düelloydu. Cyrano da korkulan usta bir düellocu olmuş ve dönemin cesaret sembolu halini almıştı. Sonunda bir gün boğazından tehlikeli şeklilde yaralandı. İyileştikten sonra kılıcını bırakıp, Parise döndü, siahşör hayatı sona erdiğinde henüz 21 yaşındaydı. Cyrano Parise dönüşünden sonara silaha sarıldığı hırsla kendisini okumaya verdi. Dönemin en tanınmış yazar ve bilim adamları ile dostluklar kurdu. O dönemlerde çok faal olan Gül Haç Okült Order 'ına ( Orta çağ'da kurulan ve günümüzde hala faaliyetini sürdüren Rosecroix adlı gizem örgütü ) katıldı. Bu örgütün üzerindeki derin etkileri eserlerinin çoğunda belli olmaktadır. Cyrano'nu eserleri arasında " Büyücüler için, Büyücülere karşı, Agrippina'nın ölümü, Fizikten bir bölüm, Ay'a yolculuk, Güneş imparatorluğu, ve Devlerin   tarihi, Kuşların tarihi " adlı kitaplar sayılabilir. 1655 yılında çatıdan başına düşen bir direk Cyrano'nun ölümüne sebep oldu. Bunun bir kazamı yoksa cinayet mi olduğu anlaşılamadı. Öldüğü zaman 36 yaşındaydı.

TERMODİNAMİĞİN YASALARINI NEREDEN BİLİYORDU

   Hemen hemen hiç bir yazar Cyrano kadar şaşırtıcı olamaz. Jules Verne' den 200 yıl önce doğan Cyrano uzay yolculuğu ve diğer birçok şeye   Jules Verne' den çok daha gerçekçi yaklaşmıştı. En tipik eserleri olan " Ay' yolculuk ve Güneşe yolculuk" a yazar çok eğlenceli bölümlerle dolu oldukları için "komik kitaplar" adını vermişti. Gerçekten de o dönemde Ay' a ve Güneş'e yolculuk gibi şeylerden bahsetmek son derece gülünç şeylerdi. Ancak bu komik hikayeler günümüzü bakış açısı ile incelendikleri zaman modern bilimin bir çok buluşunu ve Evren hakında ancak günümüzde düşünülen bazı şeyleri anlattıkları görülür. Mesela Cyrano'dan 200 yıl sonra yetişen ünlü fizikçi Carnot'un kurduğu, Termodinamiğin temel prensiplerini benzerleri Cyrano'nun " Güneş'e yolculuk " isimli kitabında vardır. Cyrano bu kitabında, hayatın sıcakla soğuğun çatışması sonucunda meydana geldiğini, bu çatışmada soğuğun daha üstün olduğunu ve gereken enerjinin ısı farklılığından doğduğunu belirtir. Kitabının bir yerinde eskilerin. " Ateşli lambalar " dedikleri lambalardan bahseder. Sıcak ve soğuk farkından doğan bu lambalar ünlü kişilerin mezarlarına asılırlardı. Cyrano şöyle devam ediyor. " Yeni çağ insanları yaptıkları kazılarda bu lambalara rastladılar fakat bilgisizlikleri yüzünden saydam zarlar ardında parlayan ateşi bulmak için bu lambaları parçaladılar. " Bu satırların anlamı oldukça açıktır. Bazı mezarlarda, hiç yakacak kullanılmadan, daima yanan lambalar bulunmaktadır ve saydam tabakalar ardından ışık verirler, tabakalar kırılınca da lamba söner. " Cyrano bu lambaların ışık veren gücün, yıldırımı oluşturan güçle aynı olduğunu da belirtir ve sekile bu lambaları işletmesini biliyorlardı " der.

CYRANO,SES KAYDEDEN MAKİNEYİ ANLATIYOR

       Dünyaya bağlı kalmaktan kurtulmak yani uzaya gidebilmek için roketler gerekir. Üç katlı roketlerden bahseder. Kat kelimesini aynen kullanmıştır. Bu katların her birinin içinde kendi yakıtı vardır. Üç katında yakıtı bitip tükenince taşıyıcı parçalar ayrılıp yere düşerler. İçinde uzay adamlarının bulunduğu kısım ise, uzayda uçuşuna devam eder. Cyrano, Dünya ve Ay arasındaki çekimin sıfır olduğu noktaya gelince, yerçekiminin yön değiştirdiğini de belirtir. Bütün bunlar o dönem için son derece komik şeylerdi. Cyrano'nun en şaşırtıcı anlatılarından birisi de Ay'a gittiği zaman gördüğü şeylerdir. bir Ay yaratığı tarafından kendisine bir hediye verilir. Bu hediye iki tane kitaptır. Cyrano hediyesini özet olarak şöyle anlatır " Bu hediyeler kitaptı fakat gerçek bir kitaba benzemiyorlardı. Ne sayfaları vardı nede yazıları. Kitapların birisi bir kutu içindeydi, diğeri ikiye ayrılıp ezilmiş kocaman bir inci biçimindeydi. Kutuyu açınca içinde bizim saatlerimize benzeyen madenden yapılmış olan bazı yaylar ve ince makinelere rastladım. Bu kitap yazısız olduğundan, okumak için göze değil kulağa ihtiyaç vardı. Bir takım ince ipliklerle birbirine bağlanmış olan bu makineyi dinlemek isteyen kişi, insan sesleri ya da müzik aletlerinden çıkan çeşitli sesler duyuyordu."

KEHANET Mİ, ZAMAN YOLCULUĞU MU YOKSA YİNE UZAYLILAR MI

Bergerac'ın dönemine göre komik fanteziler sayılan bu anlatımlar bize göre çok farklı ama gerçek olan şeyler. Şimdi yine Jules Verne ile Cyrano'yu karşılaştıralım. Verne Ay'a yolculuk için romanında, dev bir top yaptırıp, bunu toprağa dikine gömdürür. İçine yüzlerce fıçı barut doldurur. Mermi çekirdeğinin içi oyuktur ve burada insanlar vardır. Top Ay'a karşı ateşlenir ve uzay yolculuğuna çıkılır. Cyrano ise günümüzün roketlerini aynen anlatır. Yani her biri kendi yakıtını taşıyan üç katlı roketleri. Jules Verne hayali geniş bir romancıyken. Cyrano tıpkı gördüklerin yazan bir yolcu gibidir. Cyrano'nun bilgileri hayali olarak uydurmayıp bir yerlerden aldığı tek kesin şeydir. Acaba bilgi nereden geliyor? İlk akla gelen şey Cyrano'nun uzaylılar tarafından, bir uzay yolculuğuna çıkartıldığıdır. Fakat anlattıkları günümüz teknolojisinden çok ileri şeyler değildir. Halbuki dünyaya kadar gelip Cyrano'yu uzay gezisine çıkaran uzaylıların teknolojisi günümüz dünyasından daha ileri olmak zorundadır. Belki öyledir fakat Cyrano birçok şey kendi bilgi seviyesinin dışında kaldığı için anlayamamış ve anlatamamıştır. İkinci akla gelen şey Cyrano'nun geleceği gören bir medyum olmasıdır ki, bu daha akla yakın gelmektedir. Bundan sonra düşünülecek şeyler ise Gül Haç Örgütünden bazı kişileri bunları Cyrano'ya anlatmış olmaları ve Cyrano'nun da bunları mizah kitapı haline getirmesidir. Kendisine bilgi verenler ise gerçek uzay yolcuları, geleceği gören   medyumlar veya bu gibi kişilerin anlattıklarını nakleden kişiler olabilirler. Bunların hangisinin doğru olduğunu ancak Cyrano bilmekteydi. Bizim anlayabileceğimiz tek gerçek ise XVII yüzyılda birisinin nasıl olduysa uzay yolculuğundan, Satürn roketlerinden, radyo ve teyp cihazlarından, elektrik ambüllerinden ve termodinamik kanunlarından bahsettiğidir. Siz nedersiniz Cyrano bir uzay gezgini mi yoksa bir medyum muydu?